W XXX rocznicę narodzin NSZZ ?Solidarność" warto wspomnieć, że swój udział w walce o wolność i sprawiedliwość w tamtych latach miało również miasto Brzeg.

Z archiwum komunistycznej bezpieki

S.O.S. kryptonim ?REZOLUCJA" czyli - 80 postulatów z brzeskiego sierpnia 1980 r.

Pojęcie ?sierpień 1980" funkcjonuje niemal od samego początku, jako kulturowy symbol przełomu - narodzin nowej epoki, której początkiem była ?Solidarność" a finałem ?okrągły stół". Spojrzenie na te wydarzenia jest w znacznym stopniu zdominowane przez strajki na Wybrzeżu, a zwłaszcza w Trójmieście, gdzie narodził się NSZZ ?Solidarność". Znacznie mniej uwagi zwraca się na wydarzenia w innych regionach Polski, gdzie również miały miejsce strajki i protesty społeczne jak Lublin, Wałbrzych czy Jastrzębie - Zdrój, gdzie podpisano jedno z trzech najważniejszych porozumień między władzą a strajkującymi robotnikami. W XXX rocznicę narodzin NSZZ ?Solidarność" warto wspomnieć, że swój udział w walce o wolność i sprawiedliwość w tamtych latach miało również miasto Brzeg. Z punku widzenia przeciętnego obserwatora mogło się to wydawać zupełnie nieistotne. Lecz dla ówczesnych władz nie była ona zjawiskiem, nad którym można było przejść do porządku dziennego. Z punktu widzenia władców reżymu komunistycznego był to bardzo groźny symptom, że strajki w Szczecinie, Gdańsku i Jastrzębiu nie są izolowanymi wystąpieniami małych grup robotników lecz widomym dowodem narastającego fermentu, który łatwo mógł się przerodzić w rewoltę robotniczą, zdolną do rozprawienia się ze skorumpowaną elitą komunistycznych uzurpatorów. Można również zaryzykować hipotezę, czy właśnie takie coraz częstsze sygnały o protestach i strajkach robotniczych w coraz mniejszych i bardziej oddalonych ośrodkach nie wpłynęły na taktykę władz PRL wobec strajkujących i nie wymusiły podpisanie porozumień sierpniowych. Wydaje się to całkiem uzasadnione, ale mimo otwarcia archiwów organów bezpieczeństwa PRL do tej pory nie ukazała się monografia w gruntowny sposób naświetlającej sytuację gospodarczą, polityczna i nastroje społeczne panujące w tym czasie ani coś w rodzaju geografii strajków z lata 1980 r. A raporty służb specjalnych musiały mieć w tym czasie zasadniczy wpływ na decyzje polityczne podejmowane w tamtym okresie.
{mospagebreak}

Przedstawione poniżej dokumenty stanowią unikatowe świadectwo fermentu, jaki w sierpniu 1980 r. powstał w brzeskich zakładach pracy, a dokładnie w FMR ?AGROMET", w którym robotnicy zdołali nie tylko zorganizować i skutecznie przeprowadzić kilkugodzinny strajk solidarnościowy z robotnikami Wybrzeża, ale nawet sformułować własne postulaty dotyczące zarówno problemów zaistniałych na terenie przedsiębiorstwa, jak też naszego miasta i kraju. Incydent ten spowodował założenie przez WUSW w Opolu Sprawy Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim ?REZOLUCJA". Jej celem było możliwie wszechstronne wyjaśnienie przyczyn wywołania strajku, osób bądź środowisk, które go zainspirowały oraz przywrócenie pełnej kontroli nad zakładem ze strony dyrekcji i organów władzy. Znaczenie tej teczki odnalezionej w archiwum IPN polega nie tylko na tym, że stanowi dowód oddziaływania strajku na Wybrzeżu na sytuację w naszym regionie. Niezwykle cennym dokumentem zachowanym w tej teczce jest pełny zbiór wszystkich postulatów wysuniętych przez robotników z ?AGROMETU", które ukazują w jaki sposób środowiska pracownicze postrzegały ówczesne problemy społeczno - gospodarcze i w jaki sposób zamierzano je rozwiązywać. Jest to prawdopodobnie jedyna zachowany do chwili obecnej egzemplarz zawierający pełną listę brzeskich postulatów, przez co jego wartość jest jeszcze większa, zwłaszcza że mimo stosunkowo krótkiego okresu czasu, jaki upłynął od tamtych dni wiele ważnych szczegółów w pamięci uczestników sierpniowych wydarzeń 1980 się już zatarło, a dokumenty zaginęły lub zostały zniszczone w okresie stanu wojennego.

Źródłem informacji dla organów bezpieczeństwa PRL były głównie doniesienia i przekazy otrzymywane od sieci informatorów nazywanych ogólnie ?osobowymi źródłami informacji", które tworzyły sieć obejmującą wszelkie środowiska społeczne będące w zainteresowaniu tych służb. Ten ogrom informatorów był podzielony na odrębne kategorie spełniające określone funkcje w sieci informacyjnej. W pierwszym rzędzie były to kontakty służbowe (KS), do których wliczano pracowników kadry kierowniczej: prezesów, dyrektorów, kierowników, którzy jako reprezentujący własną osobą pracodawcę stanowili również organ władzy państwowej na terenie zakładu. Organy SB mogły więc zwracać się do nich i uzyskiwać od nich informacje drogą oficjalną. Kontakty obywatelskie (KO) nazywane również kontaktami poufnymi (KP) stanowili różnego rodzaju aktywiści będący przeważnie członkami POP PZPR, MO, ORMO lub dawni tajni współpracownicy, z którymi SB z jakichś względów zakończyła tajną współpracę, ale których w zależności od sytuacji używano do różnych przedsięwzięć operacyjnych. Kontakty operacyjne (KO) - to osoby, do których SB zwróciło się o udzielenie informacji, które jednak nie były w żaden sposób powiązane z resortem i nie pobierały z tego tytuły wynagrodzenia. Wreszcie tajni współpracownicy (TW) stanowiący trzon sieci informacyjnej stanowiły osoby, które podpisały lub potwierdziły w innej formie zobowiązanie do współpracy, byli zadaniowani tzn. odbierali szczegółowe wskazówki i polecenie, kogo i co obserwować i jakich informacji oczekuje SB. Za swoje czynności  otrzymywali w różnej formie wynagrodzenie. Byli również kandydaci na TW (kTW) - zaliczono do nich wszystkich, których zamierzano zobowiązać do regularnej współpracy z SB. Mogły to być osoby, które w jakiś sposób współpracowały z resortem udzielając niezbędnych informacji bądź takie, które z racji swej pozycji mogły stanowić dla SB ważne źródło informacji. Dzięki informacjom pozyskiwanym od tak rozbudowanej sieci do przełożonych rejonowych i wojewódzkich urzędów spraw wewnętrznych regularnie napływały meldunki, donosy i informacje o sytuacji politycznej w terenie. Informacje te dawały organom bezpieczeństwa doskonałą orientację w sytuacji społecznej panującej w określonym środowisku, a ich zadaniem było umożliwienie komunistycznej bezpiece przede wszystkim tzw. ?profilaktykę" czyli nie tłumienie post factum wybuchów niezadowolenia społecznego, ale zapobieganie ich powstaniu czyli eliminowaniu zawczasu wszelkich politycznych zagrożeń dla systemu zanim zdołają się one ujawnić. Struktura ta wydawała się wystarczająco zabezpieczać system przed niebezpiecznymi wstrząsami społecznymi, ale właśnie sierpień 1980 r. zarówno na Wybrzeżu jak i w Brzegu udowodnił, jak zawodne były te oczekiwania. Okazało się bowiem, że informatorzy bezpieki nie zdołali dostrzec zarodki robotniczego protestu. Całkowicie przeoczyli sygnały o przygotowującej się akcji strajkowej, szykowanej z pewnością nie przez jedną lecz jakąś grupę osób i to na pewno w jakimś przeciągu czasu, co dowodzi, że poprzednie meldunki i donosy miały z punktu widzenia sytuacji bieżącej niewielką wartość.
{mospagebreak}

Taka sieć działała również na terenie FMR ?Agrometr". Gdy 29 sierpnia 1980 r. o godz. 10.30 załoga ?Agrometu" przerwała pracę i rozpoczęła kilkugodzinny strajk wysyłając jednocześnie do dyrekcji delegację ze swoimi postulatami, dyrektor zakładu natychmiast powiadomił o tym Rejonowy Urząd Spraw Wewnętrznych czyli bezpiekę w Brzegu. Jeszcze tego samego dnia Wojewódzki USW w Opolu nakazał założenie Sprawy Operacyjnego sprawdzenia, której nadano kryptonim ?REZOLUCJA". Choć ton charakterystyki sytuacji operacyjnej w ?Agromecie" nasuwa złudzenie, że bezpieka jest doskonale zorientowana i panuje nad sytuacją, w rzeczywistości nie była w stanie wpłynąć ani na treść wysyłanych postulatów, ani na negocjacje dotyczące ich realizacji. Stwierdzono jedynie już po fakcie, że strajk nie był inspirowany przez ?elementy antysocjalistyczne", co zresztą w żadnym razie nie było zasługą aparatu, ale jedynie skutkiem niezadowolenia robotników z sytuacji panującej w kraju i na terenie zakładu.

Jak robotnicy brzescy postrzegali ówczesne problemy najwięcej mówią postulaty stawiane dyrekcji, ale nie tylko jej. Ich wartość polega na tym, że robotnicy w mniejszym stopniu starali się o spójność i logikę stawianych diagnoz i propozycji zmian, jak o to, by żadna sprawa stanowiąca w powszechnej opinii społeczny problem nie umknęła ich uwadze i znalazła się przygotowywanej rezolucji. Dlatego w FMR ?AGROMET" sformułowano nie 21 lecz aż 80 postulatów. W ich formułowaniu wg danych bezpieki brały udział wszystkie wydziały zakładu. Pierwsze 45 dotyczyło sytuacji na terenie kraju i miasta. Znalazły się tam zarówno wyrazy poparcia dla strajkującego Wybrzeża, jak i postulat dotyczący prawa do zakładania wolnych związków zawodowych. Obok nich najwięcej miejsca zajęły sprawy socjalne, jak urlopy macierzyńskie, problemy płacowe. Problem mieszkaniowy w Brzegu wykorzystano do wyrażenia żądania usunięcia z Brzegu wojsk sowieckich i zajmowanych przez nie budynków i lokali mieszkalnych. Nie pominięto również spraw sportu, rekreacji a nawet motoryzacji. Dokładna analiza ich treści uwidacznia jednak, że oczekiwania ówczesnych mas pracowniczych nie wychodziły poza ramy systemu socjalistycznego i systemu nakazowo rozdzielczego. Przyczyn powstałego kryzysu nie widziano w samym systemie panującym w tamtym czasie lecz jedynie w jego niewłaściwym stosowaniu. Nie sam system nakazowy był zły, ale niesłuszne nakazy spowodowały jego patologie. Dlatego jedynym w zasadzie środkiem prowadzącym do wyjścia z kryzysu nie było zniesienie tego systemu lecz zastąpienie złych nakazów dobrymi, co w opinii robotników miało automatycznie przynieść poprawę. Nie przyjmowano do wiadomości, że istnieją inne niż nakazy środki do oddziaływania na życie społeczne i gospodarkę. Dobitnym przykładem tego jest postulat zastąpienia giełdy samochodowej państwową komisją zajmująca się przeceną używanych samochodów, lub ograniczenia prywatnych praktyk lekarskich. W tym względzie można przyznać rację oficerowi SB zajmującym się FMR ?Agromet", że ta akcja robotników nie była inspirowana przez ?siły wrogie socjalizmowi".
{mospagebreak}

Zespół diapozytywów zebranych w zbiorze zawiera 33 klatek. Znajdują się w nim analizy operacyjne, notatki z czynności służbowych, sprawozdania i donosy tw. Jest to jednak tylko wybór, dokumentów z oryginalnej teczki, z której wyselekcjonowano i sfilmowano najważniejsze fragmenty. Przedstawiony poniżej zbiór jest wyborem najważniejszych i najciekawszych dokumentów obrazującym chwile, które dla wielu stanowią do dziś najpiękniejsze wspomnienie życia. Pierwszy z nich jest ogólną charakterystyką zaistniałego zagrożenia, zawiera skrót informacji uzyskanych od informatorów będących na tzw. ?kontakcie" z resortem oraz uzasadnienie założenia sprawy operacyjnego sprawdzenia. Drugi, znacznie obszerniejszy zawiera analizę sytuacji zaistniałej ?na obiekcie" czyli FMR ?AGROMET", występuje diagnoza sytuacji i plan pracy organów bezpieczeństwa czyli cele i środki ich osiągnięcia. Określano je mianem ?przedsięwzięć operacyjnych", które przedzielono jednemu lub kilku funkcjonariuszom wraz z terminem realizacji. Dwa następnie dokumenty [3] i [4] zawierają zestawy postulatów sformułowanych przez robotników ?AGROMETU". Każdy z nich zaopatrzony jest z informację, który z wydziałów zakładu brał udział lub opowiadał się za jego umieszczeniem w rezolucji. Nazwy wydziałów wyrażone są w symbolach używanych w nomenklaturze przyjętej w przedsiębiorstwie: np. PW-1, DKJ, HH, itp. Ostatni piąty dokument stanowi sprawozdanie z działań podjętych przez resort za pośrednictwem sieci informatorów mających na celu zneutralizowanie niebezpieczeństwa politycznego i opanowania sytuacji na zakładzie. Dokonano w nim analizy zasadności podjętych działań oraz oceny pracy agentury, formułowano również wnioski będące punktem wyjścia do dalszych działań na zakładzie.

Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia krypt. ?REZOLUCJA" została zakończona już 3.09.1980 r. nie z tego powodu, iż sytuacja została opanowana, lecz ponieważ zmieniono system nadzoru nad przedsiębiorstwem intensyfikując kontrole, która ukierunkowano na zagrożenie wynikające z nowej sytuacji, jaka powstała po zawarciu porozumienia w Gdańsku. Założono nowe sprawy obiektowe, w ramach których objęto kontrolę nad całym zakładem jak i działaczami wolnych związków zawodowych. Zaczynała się epoka ?Solidarności". Ten niewielki zbiór dokumentów jest niezmiernie ciekawym przekazem o atmosferze panującej w Brzegu w tamte sierpniowe dni i wymownym świadectwem aktywnego udziału społeczeństwa brzeskiego w walce o ?Solidarność" i lepszą Polskę.

Janusz JAKUBÓW
Autor jest historykiem i pracuje w I LO w Brzegu
{mospagebreak}

Dokumenty źródłowe

[1]
Słowny opis zagrożenia (faktu).

W dniu 29.08.1980 r. ks [kontakt służbowy - J.J.]. ?P" poinformował  o strajku pracowników FMR ?Agromet" w Brzegu /zakład zatrudnia 1480 pracowników/. Strajk rozpoczął się  o godz. 10.30 /po przerwie śniadaniowej/ kiedy to wyłączono energię elektryczna zasilająca zakład, a załoga zebrała się na terenie Wydziału Mechanicznego. W strajku biorą udział również pracownicy administracji. W zakładzie panuje porządek, mienie społeczne nie ulega zniszczeniu.

Strajkująca załoga opracowała rezolucję składającą się z 35 postulatów w skład których wchodzą postulaty ogłoszone przez strajkujących na Wybrzeżu oraz dodatkowo:
- żądano ponownych wyborów do rady zakładowej,
- domagają się podwyżki płac średnio o 1500 zł. m-cznie,
- postuluje się wprowadzenie dodatku za wysługę lat w wysokości 15% po przepracowaniu 10 lat oraz 20% po przepracowaniu 20 lat,
- zażądano zwolnienia mieszkań zajmowanych przez żołnierzy Armii Radzieckiej stacjonującej w Brzegu oraz opuszczenia przez te wojska terenu miasta,
- domagają się opublikowania komunikatu - iż załoga ?Agrometu" Brzeg solidaryzuje się ze strajkującymi na Wybrzeżu.

Aktualnie w dalszym ciągu trwa spotkanie około 800 pracowników I zmiany z dyrekcją zakładu, Radą Zakładową i Zakładowym Komitetem PZPR.

Na powyższy fakt założono sprawę operacyjnego sprawdzenia krypt. ?REZOLUCJA", której celem będzie:
1/ Ustalenie inspiratorów przerwy w pracy oraz autorów przestawionej rezolucji.
2/ Rozpoznanie dalszych zamiarów strajkującej załogi oraz zabezpieczenie jej przed szkodliwym wpływem grup antysocjalistycznych.
3/ Bieżąca kontrola elementu wrogiego jego neutralizacja w środowisku celem niedopuszczenia do powstania innych faktów zagrożeń na tle niezadowolenia strajkującej załogi.

O powyższym powiadomiono KW PZPR w Opolu

Podpis - Naczelnik Wydziału III ?A" KW MO w opolu mgr A. Mikołajew
{mospagebreak}

[2]

Opole, dnia 2.09.1980 r.

Tajne, spec. znaczenia.

Plan działań operacyjnych w sprawie operacyjnego sprawdzenia krypt. ?REZOLUCJA"
nr ewid. 25680

Zatwierdził Z-ca Naczelnika Wydz. III ?A" mjr mgr K. Goryszewski.

I.  SYTUACJA OPERACYJNA.

W dniu 29.08.1980 r. ks. ?P" poinformował o strajku pracowników Fabryki Maszyn Rolniczych ?AGROMET" w Brzegu. Strajk rozpoczął się o godz. 10.30 /po przerwie śniadaniowej/ kiedy to wyłączono energię elektryczną zasilającą  zakład, a załoga zebrała się na terenie Wydziału Mechanicznego. W strajku brali udział również pracownicy administracji. W zakładzie panował porządek, mienie społeczne nie uległo zniszczeniu.

Strajkująca załoga opracowała rezolucję składającą się z 35 postulatów do rozpatrzenia w zakładzie oraz 45 postulatów do rozpatrzenia na zewnątrz. W skład tych postulatów wchodziły postulaty ogłoszono[e] przez strajkujących na Wybrzeżu oraz szereg dodatkowych postulatów w których żądano:
- ponownych wyborów do Rady Zakładowej,
- podwyżki płac średnio o 1500 zł. miesięcznie,
-wprowadzenia dodatku za wysługę lat.

Zwalniane mieszkań zajmowanych przez żołnierzy Armii Radzieckiej oraz opuszczenie przez te wojska terenu miasta.

Podczas strajku załoga przedyskutowała z dyrekcją zakładu zgłoszone postulaty i o godzinie 14.00 załoga przystąpiła do pracy. W zebraniu z pracownikami nie brał udziału Komitet Zakładowy PZPR gdyż pracownicy nie wyrazili zgody na uczestnictwo.

II. KIERUNKI PROWADZENIA SPRAWY OPERACYJNEJ.

1. Dokładne rozpoznanie przebiegu strajku, przyczyn niezadowolenia załogi, form organizacyjnych tworzonych w czasie strajku oraz zewnętrznych przejawów działalności w postaci ewentualnego kolportażu literatury bezdebitowej, ulotek itp.

2. Ustalenie inicjatorów i przywódców strajku oraz dokładne ich rozpoznanie.

3. Ujawnienie ewentualnych faktów niszczenia mienia społecznego

4. Zabezpieczenie załogi przed szkodliwym wpływem grup antysocjalistycznych.

III. PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIA OPERACYJNE.

1. Przez  tw. [tajnych współpracowników - J.J.] ?Fredek", ?Wojtek", ?Piotrek", ko [kontakt obywatelski - J.J.] i ks. [kontakt służbowy -J.J.] ustalić osoby najbardziej aktywne w okresie strajku, a zwłaszcza występujące negatywnie podając je szczegółowej kontroli operacyjnej.
- Wykona: sierż M. Bromboszcz w terminie do 1.09.80 r.

2. Ustalić osoby inicjujące powstanie Wolnych Związków zawodowych.
- Wykona: sierż M. Bromboszcz w terminie do 9.9.80 r.

3.  Ustalić dane personalne osób z pkt-u 1-2 i dokonać niezbędnych sprawdzeń w ewidencji operacyjnej celem ich rejestracji w Biurze ?C" do sprawy obiektowej krypt. ?MASZYNA" jako element wrogi lub inspiratorów strajku.
- Wykona sierż. M. Bromboszcz w terminie do 15.09.1980 r.

4. Na bieżąco rozpoznawać sytuację operacyjną w Fabryce Maszyn rolniczych ?AGROMET" w Brzegu informując kierownictwo służbowe i instancje partyjne.
- Wykona sierż. M. Bromboszcz na bieżąco.

5. Utrzymywanie stałych kontaktów z dyrekcją zakładu, Komitetem zakładowym PZPR, Rada Zakładową informując ich o istniejących zdarzeniach podczas strajku.
- Wykona: sierż. M. Bromboszcz systematycznie

6. [Zbierać] i dokumentować wszystkie materiały i postulaty tworzone [w trakcie?] działalności komitetu strajkowego uzyskują je o dyrekcji [i tw.]
- Wykona: sierż M. Bromboszcz przez uzyskanie informacji na drodze oficjalnej, tw, ko, ks.

7. Ujawnić ewentualne fakty niszczenia mienia i urządzeń /w tym celu wykorzystane będą możliwości tw ?Fredek", ?Wojtek", ?Piotrek"
- Wykona sierż M. Bromboszcz systematycznie.

8.  Przekazać wszystkim źródłom informacji zadanie zmierzające do ustalenia faktu kolportażu ulotek, sporządzania napisów itp. w tym kierunku wykorzystana zostanie straż przemysłowa.
- Wykona sierż. M. Bromboszcz

9. Celem ujawnienia kontaktów z MKS z terenu Wybrzeża lub grupami antysocjalistycznymi przekazać tw ?Fredek' i ?Piotrek" zadania zmierzające do wybrania ich do kierownictwa strajku.
- Wykona sierż. M. Bromboszcz.

Po wykonaniu czynności określonych w pkt. Od. 1-9 podjęta zostanie decyzja o zasadności dalszego prowadzenia sprawy operacyjnego sprawdzenia krypt. ?REZULUCJA" nr ewid. 25680.

Wykonano w 1 egz.

Opracował Inspektor Wydz. III ?A" KW MO w Opolu sierż. M. Bromboszcz
{mospagebreak}

[3]

ZESTAW

Zgłoszonych postulatów i wniosków w dniu 29.08.1980 r. przez poszczególne wydziały F.M.R. ?AGROMET" w Brzegu /w nawiasie podano symbol wydziałów który wniosek zgłosił/.

WNIOSKI ZGŁOSZONE NA ZEWNĄTRZ:

1. Cała załoga popiera postulaty MKS w Gdańsku /PW-2, PW-4, PW-5, TM, PW-3, PW-1, DKJ,/ [nazwy wydziałów w FMR ?AGROMET"]
2. Akceptacja niezależnych od pracodawców związków zawodowych /PW-3, TM/.
3. Zagwarantowanie prawa do strajku oraz bezpieczeństwa pracującym /PW-3, PW-2, DKJ/,
4. Przestrzegać zagwarantowane w konstytucji PRL wolność słowa, druku i publikacji /PW-3/
5. Podwyższenia zasiłku rodzinnego do wysokości MO, SB i wojska /TM, PW-4?, PW-6, PW-3/.
6. W związku z trudną sytuacją mieszkaniową rodziny radzieckie które zajmują mieszkania na terenie miasta Brzegu - wykwaterować do koszar, a zwolnione mieszkania odremontować i przekazać robotnikom /TM, PW-3/.
7. Lepsze zaopatrywanie kiosków zakładowych wyroby mięsne po cenach detalicznych /TM, PW-7/
8. Przywrócić premie eksportowe i jakościowe kwartalne /TM, PW-1, PW-7, PW-6, HH, TN, PW-4, PW-5, DKJ, PW-2/.
9. Rozpoczęcie budowy zakładowego domu mieszkalnego kosztem inwestycji /PW-6, PW-2, DKJ/.
10. Wybudowanie własnego ośrodka wypoczynkowego nad morzem /PW-4, TM/.
11. Sklepy zaopatrywać w artykuły spożywcze; cukier, sól, masło, mąka, wędliny i mięso nie tak, aby do godz. 15.00 towary zostały wykupione. Towar w sklepie musi być cały czas, aby kobieta pracująca mogła dokonać zakupów w każdej porze dnia pracy sklepu. /TM, HH/,
12. Wprowadzić na mięso i jego przetwory bony żywnościowe do czasu opanowania sytuacji rynkowej.
13. Znieść sprzedaż za dewizy w sklepie Pewexu, a przywiezione do kraju dewizy wymieniać na złotówki w banku polskim.
14. Znieść sklepy dla ludzi uprzywilejowanych kasyna, konsumy itp. /TM, PW-3/
15. Zrównać ceny mięsa i jego przetworów w brzegu z cenami w innych regionach kraju i dopiero zamrozić ceny do roku 1981. Doprowadzić do takiego stanu, aby w przeszłości ceny na mięso i jego przetwory były jednakowe w całym kraju /PW-3/
16. Zapewnić właściwa opiekę lekarską w z-dzie i poprawić warunki pracy służby zdrowia w celu zapewnienia przeprowadzenia pełnej praktyki lekarskiej. Ukrócić praktyki prywatne /PW-3, TM/
17. Skrócić do minimum wszelkiego rodzaju szkolenia oraz prace społeczne nie związane z potrzebami zawodu w godzinach pracy /PW-2, DKJ, TM/,
18. Rozwiązać problem zatrudnienia i płac sportowców Polsce /PW-2, DKJ, PW-7, PW-1/.
19. Skrócić tydzień pracy do 40 godzin niezależnie od wykonania planu /PW-2, DKJ, PW-4, TN, PW-7, PW-3, PW-5/.
20. Wprowadzić wolne soboty w szkołach /Pw-1, PW-2, DKJ, PW-4/
21. Zlikwidować sprzedaż używanych samochodów na giełdach a wprowadzić państwową instytucję zajmującą się przeceną i sprzedażą samochodów /PW-3/.
22. Znieść  przydziały na talony samochodowe ludziom uprzywilejowanym /PW-3/
23. Domagamy się pełnej informacji w masowych środkach przekazu o sytuacji w całym kraju, a nie tylko z wybrzeża /PW-3/.
24. Anulowanie wskaźników dyrektywnych narzuconych przez Zjednoczenie z zakład. Wielkość planu produkcji winna być konsultowana z aktywem robotniczym i uzależniona od zaopatrzenia materiałowego /PW-3/.
25. Przyspieszyć pozytywne zakończenie rozmów komisji rządowej z MKS w Gdańsku i w Szczecinie odnośnie już konkretnie podjętych zobowiązań wzajemnych, ponieważ obecne są ogólnikowe. /PW-7, PW-3/.
26. Wprowadzić urlopy macierzyńskie płatne do 3 lat. /TM, PW-4/.
27. Skrócić czas oczekiwania na mieszkanie do 5 lat /PW-7, PW-3/.
28. Zapewnić odpowiednią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach /PW-3/.
29.  Podnieść zasadnicze uposażenie każdego pracownika od 1500 - 2000 zł. tytułem wzrostu kosztów utrzymania /TM, PW-3, PW-4, PW-2, DKJ, PW-1, PW-7, HH, PW-5, PW-6./
30. Obniżyć wiek emerytalny za [na] zasadach jak w MO - 55 mężczyźni, 50 kobiety /PW-3, PW-4/.
31. Wprowadzić nagrody jubileuszowe po 50, 15, 20 latach pracy /PW-4, PW-3/.
32. Podnieść dodatek za wysługę lat od 15 - 20% za 10 lat i 20% po przepracowaniu 20 lat./PW-4, PW-3, TM/.
33. Wprowadzić rozpiętość grup zaszeregowania od 1 do XV /PW-3, PW-4/.
34. Wprowadzić w zakładzie jednolitą tabelę płac dla wszystkich pracowników dniówkowych /PW-3, PW-1, PW-5/.
35. Skrócić okres użytkowania odzieży roboczej i zaktualizować tabelę regulującą do zagadnienie /PW-1, PW-2, DKJ, PW-7, PW-4/.
36. Wprowadzić bezpłatne posiłki regeneracyjne oraz przydzielenie bezpłatnej śmietany na stanowiskach szkodliwych /PW-4, Pw-5/.
37. Przyznać dodatek szkodliwy DZ-4 dla pracowników dniówkowych, umysłowych oraz zwiększenie dodatku do 2 zł. /PW-4, PW-5, TN/.
k. 8(10)
38. Wprowadzić bezegzaminacyjne podwyższenie grup osobistego zaszeregowania dla pracowników, którzy przepracowali 20 lat w PRL. /PW-7/.
39.  Podnieść maksymalną grupę zaszeregowania dla pracowników transportu z VI do VIII /PW-7/
40. Wprowadzić dodatek niebezpieczny dla pracowników odlewni /PW-1/.
41. Wprowadzić deputat na węgiel na zasadach UZP sprzed 1976 r. tj. w formie talonów /PW-4, TN/.
42. Zabezpieczyć dostawę wody do mieszkań przez całą dobę. /PW-4/.
43. Ze składek związkowych odprowadzić pieniądze na pulę dla strajkujących. /PW-4/.
44. Podnieść stawki w grupach dla pracowników umysłowych /PW-4/.
45. Odpowiedzi na powyższe postulaty udzielić do godz. 10.00 dnia 3.09.1980 r.
{mospagebreak}

[4]

WNIOSKI DO ROZPATRZENIA W ZAKŁADZIE

1. Przywrócić fundusz mistrza /PW-5, TM, Pw-2, DKJ, PW-1/.
2. Zlikwidować kontrolę jakości jednocześnie zwiększyć dodatek dla mistrzów oraz zobowiązać ich do przestrzegania norm technicznych. Zyskamy w zakładzie 1 mln. zł. rocznie. /PW-7/.
3. Wszystkie nagrody i premie bez względu na zajmowane stanowisko winny być wywieszone do ogólnego wglądu. /TM/.
4. Wyrównać dodatek szkodliwy dla pracowników wydz. remontowego pracujących na odlewni do wysokości jak pracownicy odlewni /TM/.
5. Wykonać ogrzewanie w magazynie zbytu /HH/.
6. Żądamy w najbliższej przyszłości rozpisania nowych, tajnych wyborów do RZ i KSR zgodnie z zaleceniami CRZZ ?PW-1, PW-2, DKJ, PW-3, PW-6, PW-5/.
7. Zobowiązać nową RZ do stałej i bardziej efektywnej opieki nad chorymi oraz byłymi pracownikami z-du  /renciści, emeryci/. /PW-1, PW-2, DKJ, PW-3/.
8. Podnieść płace pracownikom akordowym /PW-2, DKJ/.
9. Znieść grupy III i IV na robotach akordowych oraz zlikwidować III i IV grupy dniówkowe /PZ-2, DLK, PW-5, PW-1/.
10. Wprowadzić akordowy system pracy transportu na wydziale montażu lu podwyższenia grup zaszeregowania /PW-6/.
11. Płacić postoje z powodu awarii maszyn ze stawki średniej, a nie ze stawki osobistego zaszeregowania /PW-1, PW-6, PW-2, DKJ/.
12.    Zlikwidować przyrost etatów w działach administracji zakładowej
a/ w dziale osobowym,
b/ w dziale administracji gospodarczej,
c/ pionu dyrektora ekonomicznego,
d/działu inwestycji
/PW-2, DKJ, PW-1, PW-7/.
13. Żądamy zrewidowania regulaminu kar w z-dzie /stosować jedną z wykroczenie/. /PW-2, DKJ, PW-1, PW-5/.
14. Załoga domaga się nie lokowania opłacalnych płac akordowych detali w kooperacji /PW-1, PW-2, DKJ/.
15. Rozdzielać nagrody z tytułu odzysku złomu zgodnie z zasługami czyli pracownicy produkcji /PW-1, PW-2, DKJ/.
16. Zabezpieczyć zarobki pracowników odlewni na poziomie o 2500 zł. wyższym od średniej zakładowej /PW-1/.
17. Zweryfikować czasy na maszyny RCW, RNM, RNZ /PW-6/.
18. Poprawić warunki BHP i socjalne /HH, PW-6, TN/.
19. Zwiększyć operatywność działania na wydziałach w celu poprawy rytmiczności produkcji /PW-6/.
20. Domagamy się poprawy zaopatrzenia w narzędzia robocze wszelkiego rodzaju. /PW-6/.
21. Poprawić organizację pracy w wydziale narzędziowni /TN/..
22. Zwiększyć nadzór nad ustalaniem norm czasowych przez stworzenie pracowniczej komisji reklamacyjnej /TN/.
23. Sprawiedliwie dzielić mieszkania zakładowe /TN/.
24. Informować na bieżąco załogę o sprawach wydziału/ TN/.
25. Wzmóc wycieczki krajoznawcze /TN/.
26. Organizować imprezy kulturalno - oświatowe /TN/.
27. Wprowadzić czas postojowy na PW-5 /PW-5/.
28. Wprowadzić kary robocze, pieniężne, a nie czasowe /do przedyskutowania/ PW-4/.
29. Zwiększyć ilość natrysków na PW-4 do 12 /PW-4/.
30. Przenieść spawalnię do pomieszczenia nadającego się do wykonywania tego typu prac /PW-4/.
31. Wyrównać pracownikom, którzy nie otrzymali nagród jubileuszowych /PW-4/
32. Podnieść stawkę na grupach dla pracowników umysłowych /PW-4/.
33. Wynagrodzenie za okres strajku płacić jak za urlop /PW-4/.
34. Nie wyciąganie konsekwencji w stosunku do delegacji strajkujących /PW-4, PW-2, DKJ, PW-3/.
35. Odpowiedzi na powyższe postulaty udzielić do godz. 10.00 dnia 3.09.1980 r.
{mospagebreak}

[5]

[SPRAWOZDANIE]

Sprawa operacyjnego sprawdzenia krypt. ?REZOLUCJA" założona została 29.08.1980 R. NA PODSTAWIE INFORMACJI UZYSKANYCH OD KS. ?P", która mówiła, że w dniu 29.08.1980 r. o godz. 10.30  w FMR ?Agromet" w Brzegu rozpoczął się strajk. Po przerwie śniadaniowej wyłączono energię elektryczna zasilająca zakład, a załoga zebrała się na terenie Wydziały Mechanicznego. W strajku również brali udział pracownicy administracji z wyjątkiem służb utrzymujących ruch takich jak kotłownia, stacja sprężarek oraz pracownicy odlewni.

W toku prowadzeni sprawy ustalono, że pracownicy w tym okresie czasu zaczęli się gromadzić w Wydziale Mechanicznym żądając spotkania z dyrekcją zakładu w trakcie którego to spotkania przedstawiono 35 postulatów z których 25 to żądania opublikowane z środkach masowego przekazu. W spotkaniu nie brał udział Komitet zakładowy PZPR gdyż pracownicy nie wyrazili zgody.

 W trakcie strajku do najbardziej aktywnych pracowników zakładu można zaliczyć ob. Jadach Jacek pracownik kontroli jakości z wydziału tłoczni, członek PZPR, który czynił starania na napisanie regulaminów nowych związków zawodowych, jak również czynił starania o wysłanie delegacji zakładu do Gdańska.

Posiadaliśmy również informację, że nawiązali kontakt z związkami zawodowymi na terenie Wrocławia od których otrzymali ulotkę z nowym regulaminem Wolnych Związków.

Strajk zakończono o godz. 14.00 gdzie praca na II zmianie przebiegała normalnie na wszystkich wydziałach zakładu.

Nie stwierdzono natomiast, aby strajk został zainspirowany przez grupy antysocjalistyczne i obecnie po jego zakończeniu nie stwierdza się przejawów działania tych grup.

Załoga w czasie strajku była zdyscyplinowana. Nie zanotowano żadnych przypadków  niszczenia względnie zagrabienia mienia. Wysunięte postulaty dotyczyły przede wszystkim problemów płacowych, poprawy warunków pracy, poprawy zaopatrzenia. Zmian personalnych na niektórych stanowiskach kierowniczych w zakładzie oraz usunięcia z Brzegu żołnierzy Armii Radzieckiej. Oprócz konkretnych postulatów wysuniętych w zakładzie, robotnicy FMR ?Agrometu" zamanifestowali swoją solidarność z robotnikami Wybrzeża. W chwili obecnej należy ocenić, że praca załogi pozostawia wiele do życzenia, pomimo spełnionych jej żądań płacowych jak i również dodatkowe trudności stanowią braki materiałowe oraz szczyt energetyczny.

Egzekwowanie dobrej pracy przez kierownictwo zakładu jest utrudnione. W dniu 3.X.1980 r. od godz. 12.00 - 13.00 został ogłoszony na terenie ?Agrometu" godzinny strajk ostrzegawczy solidaryzujący się w którym brało udział cała pierwsza zmiana. O godz. 13.00 ponownie podjęto pracę.

Wszystkie przedsięwzięcia ujęte w planie przedsięwzięć operacyjnych do sprawy operacyjnego sprawdzenia krypt. ?REZOLUCJA" zostały zrealizowane. Na podstawie danych zawartych w uzyskanych informacjach postanowiono, że pięć osób, które aktywnie działały czasie strajku, a ich postaw wpływała negatywnie na załogę zakładu, zarejestrowane zostały ds. obiektowej krypt. ?MASZYNA" jako aktywni uczestnicy konfliktów społecznych. Osoby te objęte są stała kontrolą operacyjną w ramach sprawy obiektowej ?MASZYNA".

O przebiegu strajku i po jego zakończeniu na bieżąco był informowany KW PZPR w Opolu. Z uwagi na to, że aktualnie nie występują tendencje strajkowe a zagrożenie zostało zlikwidowane, postanowiono sprawę operacyjnego sprawdzenia zakończyć, a jej materiały złożyć w archiwum Wydz. ?C" tut. Komendy.

FORMA I METODY PRACY OPERACYJNEJ W SPRAWIE

W toku prowadzenia sprawy wykorzystano 3 tw, 2 kontakty operacyjne i kontakty służbowe.

Zastosowane formy pracy pozwoliły na realizację zakładanych w sprawie celów. Wszystkie informacje pozwoliły na bieżąco kontrolować przebieg strajku oraz osoby, które wyróżniały się największa aktywnością.

WNIOSKI

Strajk zaistniał skutkiem ogólnej sytuacji krytycznej panującej w całym kraju. Prowadzone przez nasza służbę działania okazały się właściwe, gdyż zapewniały dopływ szczegółowych informacji o przebiegu strajku i osobach najbardziej w nim zaangażowanych. W czasie prowadzenia sprawy krypt. ?REZOLUCJA" stwierdzono, że jeden tajny współpracownik nie spełnił wymogów stawianych tw. Przyjął on postawę wyczekiwania i zmniejszył swoją aktywność. Fakt ten zostanie uwzględniony w toku dalsze współpracy z tym tw.

Podpis - Naczelnik Wydziału III ?A" KW MO w Opolu mjr mgr A. Mikołajew.

• « poprz.
• nast. »