Trudności gospodarcze i brak oparcia we władzach centralnych spowodowały podjęcie samodzielnych działań mających uzdrowić gospodarkę miejską.
W 1850 roku Rada Miasta Brzeg przedstawiła program rozwoju gospodarczego. Jak się później okazało, był on faktycznie fundamentem dynamicznego wzrostu gospodarczego a co za tym idzie wzrostu zamożności miasta. Program zakładał daleko idącą pomoc miasta dla przyszłych inwestorów, chcących budować w Brzegu fabryki. Miasto zobowiązało się do kredytowania budowy i wyposażania fabryk, znosiło na trzy pierwsze lata obowiązek płacenia podatków, oferowało przydział dogodnych terenów po niskich cenach pod budowę przyszłych fabryk. Władze miasta wykupiły cegielnię i oferowały fabrykantom materiały budowlane po cenach niższych niż rynkowe a nawet po kosztach własnych. Szeroko zakrojona promocja wskazywała na atuty miasta takie jak doskonała lokalizacja komunikacyjna - położenie na głównym szlaku handlowym wschód - zachód (wykorzystywanym przez Brzeg od pradziejów), istnienie komunikacji wodnej oraz nowo powstałej kolejowej. Inny wskazywany atut to duża ilość taniej siły roboczej i możliwości zabezpieczenia żywnościowego z uwagi na położone wokół tereny rolnicze.
Na sukcesy nie trzeba było długo czekać. Jeszcze w latach 50-tych powstało kilka małych fabryk. później powstają :
Przekształceniom ulegały istniejące zakłady. Fabryka skór (Garbarnia), cukru (obecnie NZPT Brzeg), papieru (była WZWP Brzeg) przekształcały się w spółki akcyjne, i zdobywając pieniądze inwestowały dynamizując rozwój. Równocześnie postęp techniczny wkraczał energicznie w przemysł udoskonalając produkcję i zwiększając moc wytwórczą zakładów. W rękach miasta pozostawały - cegielnia i gazownia a w roku 1907 wybudowana elektrownia.
Wzrastał dobrobyt miasta i jego mieszkańców. Wyrażało się to w budowlach prywatnych, jak chociażby rozbudowywana cała ulica Piastowska czy Jana Pawła II, i publicznych np.: budynek obecnego LOP-u , szkoła Nr 1, Nr 3, Nr 5, nowe dzielnice mieszkaniowe. Zagospodarowywano tereny zielone- parki miejskie.
Na początku XX wieku Brzeg liczył 318 sklepów ! i stanowił centrum handlowe dla całego powiatu. Również wzrastało zapotrzebowanie na kulturę i oświatę. W mieście funkcjonowały szkoły, gimnazjum, szkoła rolnicza a także prywatna wyższa szkoła nauczycielska dla dziewcząt. Na początku XX wieku zbudowano w mieście teatr.
Brzeg, poza garnizonem wojskowym i sądem krajowym nie miał innych instytucji o randze ponadpowiatowej. Dlatego też Rada Miasta podjęła heroiczną decyzję o budowie w 1897 roku ogromnego kompleksu koszar wojskowych (czerwone koszary) aby instytucja ta pozostała. Spokój, pomyślność i dobrobyt mieszkańców Brzegu trwał do wybuchu I wojny światowej.