Ratusz brzeski, to druga obok zamku perła śląskiego renesansu. Wybudowany w latach 1570 - 1577 przez włoskich architektów Jakuba Parra i Bernarda Niurona, sprowadzonych przez księcia Jerzego II

Nadanie praw miejskich Brzegowi w 1248 roku spowodowało szereg zmian ustrojowych - określono funkcjonujący do dziś szkielet urbanizacyjny miasta, wytyczono jego granice, wzniesiono umocnienia, zmieniono ustrój prawny. Spowodowało to wyodrębnienie się władz miasta - początkowo wójta i ławników a następnie Rady Miasta z ratmistrzem (później burmistrzem). Wymagało to wybudowania w mieście domu rajców. Wybrano centralny plac miasta - rynek.

Pierwsze pisemne informacje o ratuszu w tym miejscu pochodzą z 1358 roku z czasów księcia Ludwika I. Wybudowano wówczas budynek , który mieścił piwnicę (do wyszynku piwa świdnickiego, dlatego przez stulecia nazywaną - piwnicą świdnicką - obecnie mieści się tu restauracja Ratuszowa), sukiennice - do handlu suknem, sale obrad rajców miejskich, wieżę. Fragmenty tej gotyckiej budowli zachowały się w części północnej (piwnice). Zachowała się również dolna część wieży. Decyzję o przebudowie ratusza podjęto w połowie XVI wieku, sprowadzono wówczas plany ratusza z Antwerpii. Jednak pożar w 1569 roku zdecydował o przyspieszeniu budowy nowego ratusza. Pomocy finansowej udzielił miastu książę Jerzy II. On też najprawdopodobniej namówił rajców miasta na projekt Bernarda Niurona - architekta zamku brzeskiego. O kierownictwo nad budową poproszono Jakuba Parra, który na ten czas przerwał prace w zamku w Warszawie.

Prace trwały 7 lat od 1570 - 1577 roku. Na rynku o wymiarach 160 x 80 metrów umieszczono bryłę budynku o kształcie podkowy z niewielkim dziedzińcem w środku. Frontową stroną jest ściana środkowa- zachodnia (zwrócona w kierunku zamku), która otrzymała ozdobną fasadę z loggi arkadowej ograniczonej po bokach ryzalitami zwieńczonymi hełmami wieżowymi. Dach zróżnicowano trzema szczytami nawiązującymi do większych szczytów bocznych części budowli. Nad całością góruje średniowieczna wieża, którą podwyższono i upiększono renesansowym hełmem. W ratuszu umieszczono : piwnicę świdnicką - (miejsce spotkań towarzyskich patrycjuszy miasta, wyszynku piwa i wina), nad nią izbę mieszczańską - (przeznaczoną do uroczystości i tańców), a na I piętrze - izbę posiedzeń Rady Miejskiej, którą w 1648 roku ozdobiono przepięknym stropem z drzewa modrzewiowego - nazwaną od tamtej pory Salą Stropową.

Znacznej przebudowy pomieszczeń dokonano w latach 1740 - 1750 . Wtedy też w 1746 roku urządzono Salę Rajców z unikalnym plafonem i malowanymi szafami. Przez 600 lat ratusz służył jako miejsce obrad władz miasta, miejsce uroczystości miejskich, urządzano tu zabawy taneczne, wesela. W piwnicy świdnickiej spotykali się towarzysko patrycjusze miasta. W sukiennicach ratusza i wokoło budynku skupiał się handel. W ratuszu też, zapadały wyroki sądowe, które najczęściej wykonywano przed budynkiem ratusza - przy pręgierzu . Wyroki śmierci dla szlachty i zamożnych mieszczan wykonywano nawet w budynku ratusza.

W latach po II wojnie światowej państwo totalitarne nie umiało znaleźć funkcji dla ratusza, dlatego też ustawicznie prowadzono prace konserwatorskie. Od 1988 roku oddany do użytku a po ukonstytuowaniu się samorządów miejskich ponownie powrócił w ręce rajców miasta.

Obecnie w ratuszu mieści się Rada Miasta , sale obrad, Urząd Stanu Cywilnego, Galeria miejska, w piwnicy świdnickiej mieści się restauracja "Ratuszowa". Ratusz często służy miejscem dla organizowanych w Brzegu uroczystości : wizyt ważnych urzędników państwowych, zjazdów, sympozjów naukowych, odczytów.

• « poprz.
• nast. »