Okres Habsburgów
(1675 – 1741)

Śmierć księcia Jerzego Wilhelma w 1675 roku zamknęła na zawsze pewną epokę dziejową Brzegu. Książę zostawił bezpotomnie rodzinę oraz całe księstwo. Współcześni zdawali sobie z tego sprawę, toteż szczerze opłakiwali śmierć ostatniego, bardzo lubianego Piastowicza. Protestancka ludność księstwa obawiała się przejścia pod bezpośrednie rządy katolickich Habsburgów. O prawa do księstwa rozpoczęły starania osoby z dalszego pokrewieństwa oraz sąsiednie mocarstwa. Dwór Habsburgów odrzucił roszczenia dalszej rodziny. O sukcesję włączył się elektor brandenburski powołując się na układ rodzinny z 1537 roku. Cesarz oczywiście uznał ten układ za nieważny. O księstwo brzesko - legnickie rozpoczęła również starania królowa "Marysieńka", żona króla polskiego Jana III Sobieskiego. Chciała kupić księstwo dla swojego najstarszego syna Jakuba i pertraktowała w tej sprawie poprzez Mikołaja, Kazimierza Radziwiłła z cesarzem Leopoldem I. Pertraktacje były dość mocno zaangażowane i niewykluczone, że doszłoby do sprzedaży, jednak przeszkodziła temu wojna turecko - austriacka w 1683r., a "odsiecz wiedeńska" Króla Jana III Sobieskiego stworzyła nieporozumienia pomiędzy dworami. Nieporozumienia te zażegnano, a oba dwory zbliżono małżeństwem Jakuba Sobieskiego z Jadwigą Elżbietą - siostrą żony cesarza Leopolda I. Posag 500 000 florenów, ulokowano na hipotece Oławy - należącej do księstwa brzeskiego, a małżonkowie mieli żyć z 5% dochodu od tej sumy. Kasa miejska Brzegu musiała później dopłacać dodatek wyrównawczy, gdyż Oława nie dawała spodziewanych dochodów. Państwo Sobiescy rezydowali w Oławie. Jakub Sobieski wyjechał z Oławy w 1719 roku do Brzegu i kilka lat mieszkał w klasztorze kapucynów.

Objęcie władzy przez Habsburgów spowodowało nasilenie się działań kontreformacyjnych, co zaostrzyło spory i waśnie wyznaniowe. Co prawda cesarz Leopold I zatwierdził dotychczasowe przywileje miasta w 1676 roku i obiecał politykę tolerancyjną lecz nie dotrzymał obietnicy. Już w 1677 roku oddano katolikom kościół św. Jadwigi.
W 1681 roku cesarz przysłał do Brzegu jezuitów - którzy umocnili wiarę katolicką i wybudowali w latach 1735 - 1747 kościół w nowym barokowym stylu pod wezwaniem Św. Krzyża.

W roku 1682 przybywają kapucyni i budują klasztor oraz nieistniejący obecnie kościół p.w. Św. Leopolda. Kościół farny Św. Mikołaja pozostał w rękach ewangelików, a kościół franciszkanów św. Piotra i Pawła zniszczony od roku 1527 i przerobiony na arsenał nie odzyskał funkcji świątyni już nigdy.

Władza Habsburgów była ściśle centralistyczna. Księstwem rządziła rada zwana starostwem ze starostą na czele. Siedzibą starostwa był zamek. Podlegali oni staroście krajowemu rezydującemu we Wrocławiu, a ten podlegał Cesarzowi. W zamku również urzędował burgrabia, czuwający nad sprawami sądowniczymi. Urząd skarbowy stanowił rentmistrz. W mieście Rada Miasta stanowiła tzw. magistrat z burmistrzem na czele. Rada wybierała wójta i ławników sprawujących władzę sądowniczą w mieście, oraz wybierała nową Radę (zwykle spośród siebie). Nową radę zatwierdzało starostwo, tym samym mając bezpośredni wpływ na władzę w mieście. Wszystkie urzędy były zarezerwowane dla katolików.

}W połowie grudnia 1740 roku na Śląsk wkroczyły wojska pruskie. Ufortyfikowany Brzeg stanowił twierdzę w pasie umocnień Głogów - Wrocław - Brzeg - Nysa - Kłodzko. Władze austriackie zdecydowały umocnić linię obrony i przeczekać zimę. 10 stycznia 1741 roku ogłoszono oblężenie Brzegu. Wojska pruskie i austriackie spotkały się w decydującej bitwie 10 kwietnia 1741 roku pod Małujowicami. Zwycięstwo wojsk pruskich pod dowództwem Fryderyka II zmusiło Austriaków do odwrotu. Brzeg stał się miastem bezbronnym. Pomimo tego z rozkazu Fryderyka II wojska pruskie 28 kwietnia ustawiły 3 baterie dział w okolicy Ratajów i rozpoczęły bombardowanie miasta. Zniszczony został przede wszystkim Zamek, Kolegiata św. Jadwigi oraz Gimnazjum. Kapitulacja twierdzy nastąpiła 4 maja 1741 roku. Rok później 11 czerwca 1742 roku podpisano traktat pokojowy we Wrocławiu, na mocy którego prawie cały Śląsk włączono do Prus. Traktat ten ratyfikowano później w Dreźnie w roku 1745 i ostatecznie Śląsk przeszedł w ręce Prus.

Opis bitwy pod Małujowicami zobacz na stronie Małujowic

• « poprz.
• nast. »