Kultura się zdecentralizowała, podobnie jak koleje państwowe. Kiedyś można było pojechać jednym pociągiem, np. ze Szczecina do Zakopanego czy z Białegostoku do Jeleniej Góry, a teraz bez licznych przesiadek i rozpytania o rozlicznych lokalnych przewoźników, ich taryfy i obyczaje - taka sztuka się nie uda.

Mamy jako tako zarządzane kolejki regionalne, jednego przewoźnika krajowego i niemal żadnych wspólnych części, chociaż niby koleje są jedne, tych samych szyn używają i często tych samych pasażerów wożą na podobnych trasach. Analogia do procesów, jakie zaszły w zarządzaniu kulturą, wydaje się być klarowna i mocna. Trochę dlatego przewrotnie w kolejnym numerze "Red.-a" postanowiliśmy się zająć zagadnieniem regionalności, regionalizmu, bazując na szczególnym przypadku, który nas mocno dotyczy - czyli Opola i Opolszczyzny.

Od początku istnienia pisma, mimo że powstało ono w powiatowym miasteczku województwa opolskiego i działa dzięki miejscowemu potencjałowi intelektualnemu (czytaj: dzięki ludziom piszącym za darmo teksty i za frajer robiącym redakcję, korektę oraz skład), jako wyjaśnienie niestałości wsparcia władz lokalnych i regionalnych - słyszeliśmy argument, że nie spełniamy wymogów pisma regionalnego. Takim pismem miały być i w opinii wielu były "Strony", których wydawanie było już trzykrotnie wznawiane i zawieszane, stosownie do wahań sympatii - i co za tym idzie finansowania - przez wojewódzkie władze. Ostatnio, w czerwcu 2012 władze województwa ponownie zdecydowały się wycofać ze wsparcia pisma, które zdołało sobie zjednać autorów, dzielnie walczyło o czytelników, wysoką jakością wypracowało sobie też pozycję na tzw. liście filadelfijskiej. Zajmujemy się po trosze tym fenomenem oddając głos wieloletniemu redaktorowi naczelnemu "Stron" Janowi Feusette'owi i publikując list otwarty w sprawie ich zamknięcia napisany i pierwotnie podpisany przez Adriana Glenia.

Z jednej zatem strony w numerze chcemy dać głos miejscowy, ale zarazem ogół ubezpieczający. Głos w rozmowie o kulturze, sposobach jej funkcjonowania 23 lata po przełomie i zmianie systemu społeczno-politycznego. Przykład tego, co się dzieje na Opolszczyźnie, nie jest chyba odosobniony, z zachowaniem pewnych proporcji pewnie można go przełożyć na skręty kiszek innych małych i większych sub-ojczyzn. Nie jest to materiał wyczerpujący temat, a raczej zaczyn do debaty i rozmowy, a że w pewnych kręgach zostanie raczej skwitowany uprzejmym milczeniem - to jesteśmy raczej pewni. Opolszczyzna ma bowiem tę ciekawą cechę, że media regionalne zajmują się głównie samą - excuse-moi - metropolią opolską. Co tam zatem debaty wojewódzkie będzie wszczynać jakieś artystowskie pismo z peryferyjnego Brzegu... Taka atmosfera towarzyszy nam od pierwszych numerów za sprawą m.in. niezastąpionej "Gazety Wyborczej w Opolu", dzięki której dowiedzieliśmy się swego czasu, że niesprzedane "Red.-y" zalegają pod łóżkiem redaktora naczelnego. Ale nie jest wcale tak, że nie ma bogactwa i wartości w kultywowaniu swojej lokalnej autonomii, odrębności. I nie jest też tak, że jest nam wstyd za miejsce, z którego pochodzimy, i drwimy sobie w żywe oczy z Opola i opolskości. Numer nie jest jednoznaczny, bowiem uważamy, że sytuacja nie jest jednoznaczna. Są regiony, lokalne mocarstwa kulturalne w Polsce, a Opole i Opolszczyzna swoją szansę w naszym odczuciu w jakimś stopniu marnuje, rozchodzi się ona w szwach i po kościach. Żeby swoje szanse wykorzystać, trzeba znać proporcje swoich możliwości, nie popadać ani w stan nieuzasadnionego poczucia niższości, ani w kompensacyjne sny o potędze, jaką ani Opole, ani żadne ze współtworzących region miast - nie będzie.

Z drugiej strony bowiem widać, że Opole i Opolszczyzna ma swój potencjał literacki i artystyczny, aczkolwiek nie zawsze tam, gdzie można by się go spodziewać, gdzie się go zwyczajowo szuka. Na różne sposoby można będzie go rozpoznać w materiałach do tego numeru w poezji, szkicach, prozie, wywiadach, recenzjach, tłumaczeniach autorów z Opola, Prudnika, Kędzierzyna-Koźla, Kluczborka, Namysłowa, Brzegu, Olesna. Proponujemy rozmowę z Witoldem Sułkiem, aktorem, filozofem, księgarzem, prozaikiem i poetą, który prowadzi chyba najmniejszą księgarnię naukową w Polsce. Nomen omen, chciałoby się powiedzieć. Mała księgarnia w małym województwie. W rubryce "Autor do wyjaśnienia" próbujemy przypomnieć, po Jarosławie Klejnockim i Arturze Nowaczewskim, innego autora, związanego z Opolszczyzną, wychowanka kluczborskich inicjatyw kulturalnych - Juliusza Gabryela. Przypomnijmy - nagroda za najlepszy debiut poetycki wrocławskiego SPP i dobrze przyjęty przez krytykę tom "Hemoglobina" i dwa lata późniejszy, wydany w prestiżowej serii "Studium", tom "Laboratoria", a potem kilka lat milczenia. Stąd pomysł na wezwanie autora do złożenia wyjaśnień. Do tego garść recenzji opolskich autorów, wiersze Ireny Wyczółkowskiej, Adriana Glenia, Bartosza Suwińskiego, Bartka Małczyńskiego, Karoliny Chyły, niepublikowane tłumaczenia autorstwa Pawła Marcinkiewicza i Jacka Gutorowa, proza Jana Goczoła, Krystiana Ławreniuka, Michała Cetnarowskiego. Wreszcie na poły żartobliwy tekst Przemysława Jurka, tropiącego mizerię literacką trapiącą polski szołbiznes na motywach historii i przemian Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Jest w czym przebierać. Ewentualne braki w reprezentacji opolskiej wynikają z braku gotowych do publikacji tekstów lub braku chęci publikacji indagowanych autorów, co przyjmujemy z pokorą i skruchą.

Z trzeciej strony, w każdym numerze musi znaleźć się trochę materiałów ważnych, ciekawych literacko, niezwiązanych z tematem przewodnim. Stąd teksty poetyckie Piotra Jemioło, Dariusza Adamowskiego, Kornela Maliszewskiego, Wojciecha Borosa, szkic Piotra Sobolczyka o poezji Adama Zagajewskiego, kolejny felieton z cyklu "Pan Ironia" Adama Boberskiego i oczywiście recenzje, recenzje i jeszcze raz recenzje.

Z czwartej strony - mamy nadzieję, że "Przewozy regionalne" staną się trwałym działem pisma, w ramach którego będziemy mogli prezentować także potencjał literacki innych regionów, środowisk miejscowych. Są takie środowiska, które nie mają własnego organu wydawniczego, już lub jeszcze - na przykład Świdnica, Białystok, Jelenia Góra, Podkarpacie, Kotlina Kłodzka czy może generalnie Sudety, Sudetenland, Warmia, Mazury. Byłoby to układanie od nowa mapy literackiej i kulturalnej Polski, przyglądanie się sobie nawzajem, tworzenie takich autentycznych przewozów międzyregionalnych, międzymiejscowych, żebyśmy zaczęli się czytać i pisać mniej w odosobnieniu lokalnych archipelagów.

Ważna sprawa jest zaś taka, że po krótkich, acz szczerych rozmowach, zdecydowaliśmy się na swego rodzaju fuzję z pismem prowadzonym przez Marka Doskocza wraz z kolektywem w Prudniku - www.pismo.kwartalnik.eu. W związku z tym zmiany w winiecie i nazwie - nasze wspólne przedsięwzięcie nazywa się teraz "Red. - kwartalnik.eu". Zmiany też będą zachodziły w gospodarce tekstami. Na przykład wszystkie recenzje, które ukazują się w numerze papierowym, równolegle będą dostępne w internetowym wydaniu www.pismo.kwartalnik.eu. Natomiast pozostałe teksty z numeru papierowego będą ukazywały się nie wcześniej niż 3 miesiące po pojawieniu się numeru w sprzedaży, w formie pdf na stronie kwartalnika.eu. Będą też zmiany ujednolicające skład wersji pdf, dostępnej przez Internet, jak i samej szaty graficznej, winiety etc. Bez zmian zostanie numeracja kolejnych wydań pisma - to znaczy my zostajemy przy swojej numeracji i swoim issnie, a www.pismo.kwartalnik.eu przy swojej numeracji. Jednocześnie Marek Doskocz obejmuje w redakcji dział recenzji i wywiadów z autorami. W przyszłości być może uda nam się przełamać internetowy impas wokół "Red.-a" i z tej na razie dość luźnej konfederacji czy może raczej duumwiratu wyniknie jakaś wspólna jakość na styku Internetu i papieru.

Z tego też miejsca pragniemy przeprosić wszystkich, którzy liczyli na to, że poprzedni numer, zatytułowany "Ostatni", rzeczywiście będzie ostatnim numerem pisma "Red.". Owszem, redagując poprzedni numer rzeczywiście mieliśmy poczucie, że redagujemy numer ostatni. W trakcie prac nad nim okazało się jednak, że z odsieczą w ostatniej chwili przyszło nam Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dzięki pieniądzom ministerialnym mogliśmy wydać numer poprzedni, obecny i wydamy na pewno jeszcze jeden, który ukaże się niebawem. Jak dobrze pójdzie, to może i w roku 2013 będziemy się ukazywali, acz nie jest to pewne. No, po tym numerze na wsparcie władz regionalnych pewnie już nie ma co liczyć. O tyle jesteśmy spokojni, że w ostatnich dwóch latach i tak nie dostaliśmy od władz wojewódzkich ani złotówki na utrzymanie pisma, więc mówi się trudno i kocha się dalej. We're still alive!

Spis treści:

Przewozy regionalne albo Wstępniak do numeru opolSKY'ego
Jan Goczoł, Niewidzialny, ale jest. Fragmenty opowieści
Autor do wyjaśnienia - Juliusz Gabryel
Jacek Gutorow, Zakład. O poezji Charlesa Tomlinsona
Charles Tomlinson, Siedem wierszy, w tłumaczeniu Jacka Gutorowa
Paweł Marcinkiewicz, O Rae Armantrout
Rae Armantrout, Wiersze, w tłumaczeniu Pawła Marcinkiewicza
Aleksandar Petrov, Wiersze, w tłumaczeniu Martyny Ecler
Adrian Gleń, List otwarty do opolan i ich Władz
Bartosz Suwiński, Biały pejzaż. Kwiat Jana Feusette'a
Jak redaktor z redaktorem... Z Janem Feusette'em rozmawia Radosław Wiśniewski
Radosław Wiśniewski, Stos memów i zabobonów literatury polskiej
Irena Wyczółkowska, Wiersze
"Podejmuję ryzyko..." Z Tomaszem Różyckim rozmawia Tomasz Zacharewicz
Michał Cetnarowski, I dusza moja. Fragment powieści
O naszym kulturalnym podwórku. Z Witkiem Sułkiem rozmawia Marek Doskocz
Witold Sułek, Wiersze
Sławomir Kuźnicki, Wielo-dźwięk. O Plantacji Witolda Sułka
Adrian Gleń, Wiersze
Sławomir Kuźnicki, Od słowa do słowa. O tomie Da. Teksty wierszowane Adriana Glenia
Sławomir Kuźnicki, Wiersze
Karolina Chyła, Wiersze
Bartosz Suwiński, Ballada z tamtych lat. O Debiucie przed debiutem Karoliny Chyły
Bartosz Suwiński, Wiersze
Przemysław Jurek, Komu piosenkę, komu? O tekstach polskich piosenek na KFPP w Opolu
Krzysztof Szeremeta, Wiersze
Krzysztof Szeremeta, Margines e-booka. O e-booku Pod światło Jacka Podsiadły
Lena Jedlicka, Wiersze
Krystian Ławreniuk, Miłość w czasach karnawału. Opowiadanie
Bartek Małczyński, Wiersze
Monika Brągiel, Wiersze
Kamil Osękowski, Wiersze
Zofia Kulig, Ona. Opowiadanie
Maria Białkowska, Wiersze

Wieszak

Piotr Sobolczyk, Wiersze z dziurką
Piotr Sobolczyk, Mimowolne kampy? Na opak jednego wiersza Adama Zagajewskiego. Esej
Dariusz Adamowski, Wiersze
Wojciech Boros, Wiersze
Piotr Jemioło, Biura podróży pokryją koszty
Magdalena Geraga, Najlepszy ze światów. Opowiadanie
Kornel Maliszewski, Wiersze
Leszek Tomczuk, Pożyć w mrowisku. Reportaż
Ewelina Kucyniak, Gravity. Reportaż
Józef Kołobrzeski, Apokryfki

Recenzje

Adam Boberski, Pan Ironia III. Felieton

• « poprz.
• nast. »