Tu jest Polska ? tu właśnie tak robimy. Nie bez przyczyny tekst ten rozpoczyna parafraza cytatu z felietonu Andrzeja Pilipiuka. Bo właśnie u nas w kraju tak krytykowanym za antysemityzm dochodzi do różnych zdarzeń, które całkowicie tym oskarżeniom przeczą.
Żydzi pojawili się w Polsce w IX w. Na początku XX w. co 10 obywatel naszej Ojczyzny był Żydem. Tysiąc lat obecności Żydów w Polsce zaowocowało stworzeniem bogatej kultury w tym architektury. Niestety obiekty architektoniczne ? niezwykle cenne synagogi, mykwy, domy kahalne zostały zniszczone w czasach wojennej pożogi. Tym ważniejsze jest zadbanie o wygląd tych, które zachowały się do dzisiejszych czasów.
W Brzegu na powierzchni około 0,5 ha w 1806 r. powstał cmentarz (obecnie ulica ks. Makarskiego), który do dziś zachwyca tajemniczością, intrygującą atmosferą i niezwykłą finezją. Najstarsza zachowana macewa (kamień nagrobny) pochodzi z 1937 lub 1942 roku. Takich macew zachowało się tam około 100. Stanowią one dzieła sztuki. Oprócz napisów w języku hebrajskim i niemieckim znajdują się na nich symbole przerwanego życia m.in. świeca, dłonie, dzbany, złamane drzewa. Choć brzeski kirkut nadszarpnął ząb czasu, dzięki wielu ludziom dobrej woli jest on czysty i uporządkowany.
W 2004 roku młodzież polska i niemiecka pod egidą OHP porządkowała ten cmentarz. W 2010 r. spontaniczną akcję porządkowania terenu cmentarza zorganizował portal internetowy forumbrzeg.pl i znów cmentarz żydowski został doprowadzony do porządku. Podobnie było rok później. Tegorocznym inicjatorem porządkowania żydowskiego cmentarza była m.in. Fundacja Kultura, Integracja, Społeczeństwo oraz dr Jacek Jastrzębski. Na zaproszenie organizatorów odpowiedziało wiele środowisk. 24 czerwca br.( wyposażeni w narzędzia ogrodnicze) na żydowskim cmentarzu zjawili się uczniowie z Zespołu Szkół Zawodowych nr 1 z Panią Moniką Jurkowską, reprezentanci PTTK oraz przedstawiciel Gminy Żydowskiej we Wrocławiu Karol Lewkowicz ? który koordynował wszystkimi pracami. Teren dookoła cmentarza został wcześniej uporządkowany, tak jak w roku ubiegłym przez więźniów z Zakładu Karnego w Brzegu. Porządkowanie kirkutu stanowiło dla młodych ludzi nie tylko pewien moralny obowiązek. Miało w sobie znamiona tajemnicy i głębokich przeżyć duchowych. Takie miejsca nastrajają nostalgicznie i pozwalają poznać historie narodu żydowskiego od innej strony. Bet olam ? czyli z hebrajskiego dom życia wiecznego, wymaga niezwykłego traktowania. Wszystko jest tam własnością zmarłych, stare drzewa, tablice cmentarne i alejki. Dlatego nie wolno ich ścinać, zmywać, wykopywać dołów wokół tablic. Z cmentarza usuwa się tylko chwasty i płytko rosnącą roślinność. Cmentarze te często, tak jak to jest w Brzegu, porasta bluszcz, który jest pod ochroną.
Operacja KIRKUT BRZESKI 2013 ? dla mnie osobiście umacnia wiarę w ludzi, ich intencje, siłę charakteru i altruizm. Są to najczęściej ludzie, którzy nie dyskutują nad tolerancją i wielokulturowością, lecz starają się czynami pokazać, że mają taki właśnie światopogląd. A już najwyższy szacunek należy się młodzieży, która przyjemność spędzenia wolnego czasu zamieniła na przyjemność porządkowania miejsca kultu religijnego.
Brygida Jakubowicz
Specjalne podziękowania składam Panu Tadeuszowi Jurkowi za cenne informacje na temat cmentarza żydowskiego w Brzegu.
