Prokuratura w Opolu przygotowuje akt oskarżenia w sprawie prywatyzacji Polskich Zakładów Zbożowych. Sześć lat temu brzeskie PZZ kupił Zbigniew Komorowski, prezes Bakomy i były poseł PSL. Prokuratura na razie nie ujawnia żadnych szczegółów. Prywatyzacja zakładów od dawna budziła wiele kontrowersji wśród brzeżan.W 2000 roku rolnicy nie zgadzali się ze sposobem sprzedaży firmy i protestowali. Ostatecznie 65 procent akcji przedsiębiorstwa zakupiło konsorcjum Komorowskiego, a jego spółka stała się potentatem na rynku skupu i przetwórstwa zbóż. Czy brzeskie zakłady mogły zostały sprzedane poniżej wartości i czy tym właśnie wątkiem zajmuje się obecnie prokuratura? Przekonamy się wkrótce.
Trochę więcej światła na sprawę rzuca jeden z dokumentów Senatu RP
Warszawa, dnia 4 września 2001 r.
najwyższa izba kontroli
Departament Kontroli Doraźnych
DKD-411323-1/00
DKD-051-50/00
Informacja
o wynikach kontroli sprzedaży akcji Polskich Zakładów Zbożowych "Brzeg" S.A. z siedzibą w Brzegu przez Agencję Prywatyzacji w Warszawie
Przeprowadzona przez Departament Kontroli Doraźnych Najwyższej Izby Kontroli kontrola sprzedaży przez Agencję Prywatyzacji akcji Polskich Zakładów Zbożowych "Brzeg" S.A. z siedzibą w Brzegu (PZZ "Brzeg S.A.) wykazała istotne nieprawidłowości w przygotowaniu tej prywatyzacji, prowadzeniu rokowań, wyborze inwestora i ustaleniu warunków umowy. Zdaniem NIK, doszło do naruszenia interesu Skarbu Państwa. PZZ "Brzeg" S.A. sprzedano za cenę ponad 20-krotnie niższą od minimalnej rekomendowanej w wycenie Spółki.
Minister Skarbu Państwa udzielił w dniu 11 sierpnia 1999 r. pełnomocnictwa Agencji do dokonania, w imieniu Skarbu Państwa, prywatyzacji PZZ "Brzeg" S.A.
Według Oszacowania PZZ "Brzeg" S.A. - stan na 31 grudnia 1999 r., Spółka dysponowała dużym majątkiem. Wartość nieruchomości i pozostałych środków trwałych wynosiła bowiem wg rzeczoznawcy 230.941,7 tys. zł. Na majątku tym ustanowione były hipoteki w łącznej kwocie 109.066,0 tys. zł, w tym na zabezpieczenie kredytów bankowych. Wartość księgowa Spółki na koniec 1999 r. była ujemna i wynosiła (-) 19.268,9 tys. zł. Wartość
likwidacyjna Spółki mieściła się w granicach między 39.449,2 tys. zł a 42.010,7 tys. zł, natomiast wartość liczona metodą skorygowanych aktywów netto, w przedziale 144.769,1 tys. zł, a 148.411,6 tys. zł.
Agencja Prywatyzacji opublikowała w dniu 30 grudnia 1999 r. zaproszenie do rokowań skierowane do "wszystkich zainteresowanych zakupem nie mniej niż 10% ogólnej liczby akcji i nie więcej niż 65% ogólnej liczby akcji Spółki", wyznaczając termin złożenia wstępnych ofert zakupu akcji do dnia 11 lutego 2000 r. Agencja odmówiła przesunięcia terminu złożenia ofert, mimo że jeszcze przez dwa miesiące nie posiadała podstawowego dokumentu pozwalającego ocenić oferty i rozpocząć rokowania, jakim jest wycena spółki, a podmioty zainteresowane zakupem akcji i przedstawiciele władz lokalnych zwracali się do Prezesa Agencji o wydłużenie terminu składania ofert o dwa tygodnie, argumentując to potrzebą zorganizowania się
potencjalnych nabywców spośród miejscowych producentów rolnych i zgromadzenia środków na zakup akcji.
{mospagebreak}
W ofertach wiążących, złożonych przez dwóch potencjalnych inwestorów, ceny akcji rażąco odbiegały od wynikających z wycen: jedna była blisko 50 razy niższa od dolnego pułapu rekomendowanego w wycenie, a druga 43 razy niższa. Po negocjacjach, w dniu 14 czerwca 2000 r., Prezes Agencji i przedstawiciel "Konsorcjum K." parafowali warunki sprzedaży akcji PZZ "Brzeg" S.A. Po parafowaniu warunków umowy, w dniu 29 czerwca 2000 r. Prezes Agencji zlecił - z terminem wykonania 5 dni - powtórne oszacowanie wartości Spółki. Wyniki wyceny, obliczone według błędnych metod, osobliwie pokrywały się z wartością pakietu sprzedanych akcji.
W dniu 6 lipca 2000 r. Skarb Państwa, reprezentowany przez Agencję Prywatyzacji, zawarł z "Konsorcjum K." umowę sprzedaży 65%, tj. 18.200 akcji PZZ "Brzeg" za kwotę 1.128,4 tys. zł, co odpowiadało cenie 62 zł za akcję.
Warunki zawartej umowy sprzedaży akcji w istotnym stopniu różniły się od wynegocjowanych i parafowanych w dniu 14 czerwca 2000 r. Łączne zaniżenie przyjętych zobowiązań inwestycyjnych wyniosło 14,2 mln zł, tj. 42,3%. W zawartej umowie sprzedaży akcji nie znalazły się deklarowane przez inwestora w ofercie wiążącej zobowiązania dotyczące przeznaczenia kwoty 9,3 mln zł na wykup akcji od banków, które zakładano wyemitować - zgodnie z zawartymi układami - na pokrycie wierzytelności głównej wobec banków i przeznaczenie kwoty 4,9 mln zł na spłatę pozostałych wierzytelności. Zwrócić należy uwagę, że deklarowana w trakcie rokowań wielkość środków, jakie Konsorcjum zamierzało przeznaczyć na prywatyzację PZZ "Brzeg" była argumentem za odrzuceniem przez Agencję oferty konkurencyjnej.
W wyniku przeprowadzonej na takich warunkach prywatyzacji i po realizacji zobowiązań (spłacie 1/3 zadłużenia), udział Skarbu Państwa w kapitale akcyjnym zmniejszył się z 35% do 0,3% (dla przypomnienia, w chwili gdy Skarb Państwa posiadał 100% akcji, wartość majątku trwałego Spółki wynosiła 231 mln zł). W tym czasie zadłużenie Spółki wynoszące przed prywatyzacją 109 mln zł zostało spłacone tylko w 1/3. Tak przeprowadzona sprzedaż akcji Spółki nie przyniosła oczekiwanych wpływów dla Skarbu Państwa, jak również nie zabezpieczyła ekonomicznego bytu PZZ "Brzeg" S.A.
Zdaniem NIK, rozwiązaniem najkorzystniejszym z punktu widzenia interesów Skarbu Państwa i uwzględniającym również skutki opóźnienia prywatyzacji była, wielokrotnie proponowana, prywatyzacja przez likwidację Spółki. Likwidacja Spółki oznaczała sprzedaż wyodrębnionych części majątku stanowiących samodzielne zakłady zlokalizowane w różnych częściach województw opolskiego i dolnośląskiego.
Realizacja takiego modelu prywatyzacji pozwalałaby, poza wyższymi przychodami z prywatyzacji, zachować zdolności produkcyjne PZZ "Brzeg" S.A. w mniejszych zakładach, sprzedaż tych zakładów związkom rolników lub osobom fizycznym, likwidację zbędnych składników majątku, a także demonopolizację rynku skupu i przetwórstwa zbóż, na co zwracały uwagę organizacje rolnicze i przedstawiciele resortu rolnictwa.
{mospagebreak}
Ujawnione przez kontrolę zdarzenia w tej prywatyzacji, m.in.:
* sprzedaż 65% akcji PZZ "Brzeg" za kwotę 1.128,4 tys. zł, tj. o 24.513,6 tys. zł poniżej dolnej granicy wyceny metodą likwidacyjną i o ponad 94 mln zł poniżej wartości tego pakietu akcji, wynikającego z wyceny, metodą skorygowanych aktywów netto,
* zmniejszenie w umowie sprzedaży akcji, zobowiązań inwestycyjnych o 14,2 mln zł, tj. 42,3% w stosunku do kwot wynegocjowanych i parafowanych,
* zlecenie - po parafowaniu warunków umowy, z terminem wykonania 5 dni - powtórnego oszacowania wartości Spółki, którego wyniki rażąco różniły się od poprzednich wycen, były natomiast zbliżone do wartości jaką uzyskano na sprzedaży ww. pakietu akcji pozwalając je zaliczyć do obszaru zagrożonego zjawiskami korupcjogennymi.
Najwyższa Izby kontroli Departament Kontroli Doraźnych przedstawiając Prezesowi Agencji Prywatyzacji oceny i uwagi, wynikające z ustaleń kontroli, na podstawie art. 60 ust. 2 sformułowała następujące wnioski:
* ścisłe stosowanie procedur postępowania w zakresie zawierania i realizacji umów z kontrahentami, które określone zostały w zarządzeniach wewnętrznych opartych na Statucie Agencji i przyjętych przepisach ustawy o zamówieniach publicznych,
* uwzględnianie przy wyborze rodzaju prywatyzacji interesu Skarbu Państwa i prywatyzowanych podmiotów,
* wyjaśnienie sytuacji rynkowej inwestorów w kontekście dążeń do zmonopolizowania rynku,
* zaprzestanie praktyk polegających na korygowaniu in minus w umowach sprzedaży warunków deklarowanych w ofertach wiążących.
Jednocześnie Najwyższa Izba Kontroli w trybie art. 63 ustawy o NIK w dniu 24 lipca 2001 r. skierowała do Prokuratury Rejonowej dla Dzielnicy Warszawa Śródmieście zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na niedopełnieniu obowiązków nadzoru wynikających z ustawy nad przebiegiem prywatyzacji PZZ "Brzeg" S.A. przez Prezesa Agencji Prywatyzacji. Spowodowało to powstanie szkody majątkowej Skarbu Państwa w wielkich rozmiarach nie mniejszej niż 24.482 tys. zł.
p.o. dyrektora
Wicedyrektor
Departamentu Kontroli Doraźnych
Najwyższej Izby Kontroli
mgr Jan Kowalik
