3 stycznia 2023 roku minęło dokładnie sto lat od śmierci jednego z najsłynniejszych czeskich pisarzy, Jaroslava Haška (1883–1923), autora jednej z najsłynniejszych i najczęściej tłumaczonych czeskich książek – Przygód dobrego wojaka Szwejka.

 Lipnice nad Sázavou,dom Haška. Fot. Ing. Zdeněk Rafaj

Składające się z czterech tomów dzieło – „Szwejk na tyłach” (1921), „Szwejk na froncie” (1922), „Przesławne lanie” (1922), „Po przesławnym laniu” (1923, tom, którego Hašek już nie zdążył ukończyć) – opisuje wiele miejsc, od Pragi, po inne miasta i miejscowości mocarstwa austriackiego.

Hašek zaczął pisać „Szwejka” w lutym 1921 roku, po powrocie z Rosji. Miesiąc później opublikował pierwszy zeszyt. Trudno byłoby mu obejść się bez pomocy przyjaciela, Franty Sauera: Hašek przesłał dzieło do kilku wydawców, ale żaden nie był zainteresowany jego opublikowaniem. Sauer wpadł wówczas na pomysł wydania książki w zeszytach, przy czym zawsze dochód ze sprzedaży jednej partii, miał zostać przeznaczony na pokrycie kosztów kolejnego nakładu. Sauer prawdopodobnie pomagał początkowo Haškowi także w pisaniu powieści. Pierwszy zeszyt liczył trzydzieści dwie strony, planowano wydanie piętnastu zeszytów.

W sierpniu 1921 roku Hašek wraz z żoną Szurą wyjechał do Lipnicy nad Sázavou (około 114 km od Pragi, w kierunku na Brno). Początkowo mieszkał w zajeździe U České koruny, a po roku kupił mały domek na podzamczu. W Lipnicy, a przede wszystkim w gospodzie U české koruny napisał, oprócz opowiadań do czasopism, drugi i trzeci tom Przygód dobrego wojaka Szwejka, a także część czwartego tomu, którego nie zdążył już dokończyć. Zmarł w swym domu 3 stycznia 1923 roku. Został pochowany na miejscowym starym cmentarzu.

W domu pisarza mieści się obecnie muzeum poświęcone jego życiu i twórczości. Znajdziemy tu wycinki z gazet, książki i rzeczy osobiste autora. Pobyt Haška w Lipnicy upamiętnia także gospoda U české koruny, wyremontowana przez wnuka pisarza, Richarda Haška. W pobliżu odsłonięto pomnik autorstwa Josefa Malejovskiego z okazji 125 rocznicy urodzin pisarza.

• « poprz.
• nast. »